รายการชุดและคำอธิบาย เคบาย่า แบบดั้งเดิม ของชาวภูเก็ตและจังหวัดในพื้นที่อันดามัน

เนื่องในโอกาสที่ประเทศไทย บรูไน อินโดนีเชีย มาเลเซียและสิงคโปร์ ร่วมกันเสนอให้องค์กรยูเนสโก ประกาศขึ้นทะเบียนชุดแต่งกาย “เคบาย่า” เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติในปี พ.ศ.๒๕๖๗ นี้คณะผู้นำเสนอจึงขอรวบรวม จำแนก และให้นิยามชุดเคบาย่า แบบตั้งเดิมตามวัฒนธรรมประเทศไทย บางประเภทจะคล้ายคลึง แต่บางประนกทอาจแตกต่างจากอีก ๔ ประเทศบ้างตามวิวัฒนาการในแต่ละพื้นที่ ทั้งนี้เพื่อความชัดเจนการตัดเย็บแบบตั้งเดิม ควรมีการจารึกไว้เป็นมาตรฐาน ส่วนท่านใดจะดัดแปลงเสริมแต่งเป็นแบบร่วมสมัยก็แล้วแต่รสนิยมคณะทำงานประกอบด้วยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม สมาคมเพอรานากันประเทศไทย มูลนิธิเมืองเก่าภูเก็ตสภาวัฒนธรรมจังหวัดภูเก็ด ขอเชิญชวนทุกท่านร่วมปกป้องและสืบทอด มรดกทางวัฒนธรรมเคบายำ ส่งต่อรุ่นลูกหลานของเราสืบไป

ตารางแสดงชุดเคบาย่าชนิดต่างๆ

ประเภทโครงสร้างเนื้อผ้าสีงานปักเครื่องประดับและธรรมเนียม
ชุดครุยยาว
ครุยยาว (ตึ่งช้า หรือ Baju Panjang)
เหนือชายผ้าปาเต๊ะ ประมาณ ๑ คืบ ไม่เข้ารูป คอรูปตัววี ไม่มีปก แขนยาวเรียวสอบถึงข้อมือ เปิดด้านหน้า ไม่มีกระดุม ส่วนใหญ่นิยม สวมเสื้อตัวในเป็นเสื้อคอตั้งผ้าฝ้าย พิมพ์ลาย จาก อินโดนีเชีย
ผ้าฝ้ายพื้น
แดงเลือดหมู
น้ำตาลอิฐ
ดำ
โก่ตั้งแม่ลูก
แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น
ต่างหูหัวชุม/หางหงส์
กำไลข้อมือ
กำไลข้อเท้า
ทรงผมชักอีโบย
มงกุฎลูกปัด หรือมาลัยดอกไม้ (ใส่หรือไม่ใส่ก็ได้)
ปิ่นปักผม
นิยมถือ หรือเหน็บผ้าเช็ดหน้า
ผ้าฝ้าย
ลายสก๊อต
ผ้าแพร
หลากสี
ผ้าป่านรูเบีย (ออแกนดี้) หรือ ผ้าเนื้อบางปักด้วยเส้นฝ้ายเป็นรูปสัตว์ หรือ ดอกไม้เล็ก ๆ
เสื้อคอตั้งเสื้อยาวถึงสะโพกบน
ผ่าหน้า เจาะรังกระดุม
ด้านหน้า ไม่เข้ารูป
คอเสื้อสูงประมาณ
๕ เซนติเมตร
มีกระเป้าใบใหญ่
สองข้าง
มีแขนสองแบบคือ
๑. แขนจีบลักษณะ
เป็นแขนยาวจรดข้อมือ
รวบจีบ
๒. แขนทรงกระบอก
ผ้าฝ้าย
ผ้าป่านรูเบีย
หรือ
ผ้าเนื้อบาง)
(ออแกนดี้
หลากสีชายเสื้อ นิยม
cutwork หรือ
ประดับลูกไม้
สร้อยคอห้อยจี้ปิ่นตั้ง/
จี้ต้น/จี้หั่วหนา/จี้ทรงอื่นอื่น ๆ
กิ่มตู้น (กระดุมเหรียญทอง)
หรือกระดุมอื่น ๆ
สร้อยข้อมือ
แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น
ปิ่นปักผม
ต่างหูหัวชุม/ดอกพิกุล/หางหงส์
เข็มขัดทอง เงิน นาก
(ไม่นิยมติดเข็มกลัด)
เสื้อคอกลม
(เสื้ออาจ้อ)
เสื้อคอกลม ยาวถึง
สะโพกบน ผ่าหน้า
เจาะรังกระดุมด้านหน้า
แขนสามส่วน
(คลุมถึงข้อศอก)
หรือสี่ส่วน (เลยศอก)
มีกระเป๋าใบใหญ่
สองข้าง
ไม่เข้ารูป
ผ้าผ้าย
ผ้าป้านรูเบีย
หรือ
ผ้าเนื้อบาง)
(ออแกนดี้
หลากสีบ้างประดับด้วย
ริบบิ้นลูกไม้
สร้อยคอห้อยจี้
กิ่มต้น (กระคุมเหรียญทอง)
หรือกระดุมอื่น ๆ
สร้อยข้อมือ
แหวน
ปิ่นปักผม
ต่างหู
เข็มขัดทอง เงิน นาก
(ในอดีตนิยมสำหรับสตรีสูงอายุ
ปัจจุบันใส่ได้ทุกวัย)
เคบาย่า
(ปั่วตึ่งเด่/เสื้อย่าหยา)
เคบาย่าลินดา (ลันด๊า)
(Renda ภาษาสเปน
แปลว่า ลูกไม้)
เสื้อคอแหลม ผ่าหน้า
ตลอดชายเสื้อ
ด้านหน้าแหลม
ด้านหลังคลุม
สะโพกบน
เสื้อขนานลำตัว
ไม่เข้ารูป แขนยาว
(ออแกนดี้
ผ้าป่านรูเบีย
หรือ
ผ้าเนื้อบาง)
ผ้าต๋วน
ผ้าแพร
หลากสีประดับชายเสื้อ
และปลายแขน
ด้วยริบบิ้นลูกไม้
โก่สั้งแม่ลูก หรือเข็มกลัดชุดสามตัว
(โก่สั้งหลั่นไต๋) รูปทรงต่าง ๆ หรือปิ่นตั้ง
สร้อยคอ หรือหลั่นเต่ป้าย
ต่างหูหัวชุม/ดอกพิกุล/หางหงส์/ระย้า
กำไลข้อมือ กำไลข้อเท้า
แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น
เข็มขัดทอง เงิน นาก
เคบาย่าบีกูเสื้อคอแหลม ผ่าหน้า
ตลอดชายเสื้อด้าน
หน้าแหลม ด้านหลัง
คลุมสะโพกบน
เข้ารูป แขนยาว
ผ้าป่านรูเบีย
(ออแกนดี้
หรือ
ผ้าเนื้อบาง)
หลากสีสาบเสื้อ
ริมชายเสื้อ
และแขนปักฉลุ
เล็ก ๆ (cutwork)
นิยมลายโค้งเว้า
หรือลาย
หอยแครง
เข็มกลัดชุดสามตัว (โก่สั้งหลั่นไต๋)
รูปทรงต่าง ๆ
ปิ่นตั้ง (ไม่นิยมใส่แม่ลูก)
สร้อยคอ หรือหลั่นเต่ป้าย
ต่างหูหัวชุม/ดอกพิกุล/หางหงส์/ระย้า
กำไลข้อมือ กำไลข้อเท้า
แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น
เข็มขัดทอง เงิน นาก
เคบาย่าซูแลมเสื้อคอแหลม ผ่าหน้า
ตลอดชายเสื้อด้านหน้า
แหลม ด้านหลังคลุม
สะโพกบน เข้ารูป
แขนยาวเรียว
เข้ารูปทรง
ชายเสื้อด้านหน้าและ
ด้านหลังต่างกัน
ประมาณ ๗ นิ้ว
ผ้าบ้านรูเบีย
(ออแกนดี้
หรือ
ผ้าเนื้อบาง)
หลากสีชายเสื้อ สาบเสื้อ
และปลายแขน
ปักฉลุลวดลาย
ที่วิจิตรซับซ้อน
(นิยมปัก
ลวดลาย
เป็นแนว
สามเหลี่ยม
บริเวณชายเสื้อ
ด้านหน้าทั้ง
สองข้าง
และด้านหลัง)
เข็มกลัดชุดสามตัว (โก่สั้งหลั่นได้)
รูปทรงต่าง ๆ
ปิ่นตั้ง
สร้อยคอ
หลั่นเต่ป้าย
ต่างหูหัวชุม/ดอกพิกุล/หางหงส์/ระย้า
กำไลข้อมือ
กำไลข้อเท้า
แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น ๆ
เข็มขัดทอง เงิน นาก
ลูกไม้
(ภาคใต้ประเทศไทย
หลัง WWII)
ลูกไม้ต่อดอก
เสื้อคอวี คอสี่เหลี่ยม
หรือคอกลม ยาวระดับ
สะโพกบน แขนสั้น
หรือสามส่วน เข้ารูป
ตัวเสื้อผ่าหน้า
ติดกระดุมแป๊ก
หรือเป็นเสื้อสวม
ชุดนี้ ขึ้นกับความแพง
ของลูกไม้ จึงมีราคา
แตกต่างกันมาก
ผ้าลูกไม้หลากสีดอกลูกไม้
เย็บด้วยมือใช้วิธี
การสอยประกบ
ไม่มีตะเข็บ
สร้อยคอห้อยจี้ปินตั้ง/
จี้กิ่มต้น/จี้ทั่วหนา/จี้ทรงอื่นๆ
สร้อยข้อมือ
แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น
ดัดผมแบบสากล หรือตามเหมาะสม
ต่างหูหัวชุม/หางหงส์
เข็มขัดทอง เงิน นาก