
เนื่องในโอกาสที่ประเทศไทย บรูไน อินโดนีเชีย มาเลเซียและสิงคโปร์ ร่วมกันเสนอให้องค์กรยูเนสโก ประกาศขึ้นทะเบียนชุดแต่งกาย “เคบาย่า” เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติในปี พ.ศ.๒๕๖๗ นี้คณะผู้นำเสนอจึงขอรวบรวม จำแนก และให้นิยามชุดเคบาย่า แบบตั้งเดิมตามวัฒนธรรมประเทศไทย บางประเภทจะคล้ายคลึง แต่บางประนกทอาจแตกต่างจากอีก ๔ ประเทศบ้างตามวิวัฒนาการในแต่ละพื้นที่ ทั้งนี้เพื่อความชัดเจนการตัดเย็บแบบตั้งเดิม ควรมีการจารึกไว้เป็นมาตรฐาน ส่วนท่านใดจะดัดแปลงเสริมแต่งเป็นแบบร่วมสมัยก็แล้วแต่รสนิยมคณะทำงานประกอบด้วยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม สมาคมเพอรานากันประเทศไทย มูลนิธิเมืองเก่าภูเก็ตสภาวัฒนธรรมจังหวัดภูเก็ด ขอเชิญชวนทุกท่านร่วมปกป้องและสืบทอด มรดกทางวัฒนธรรมเคบายำ ส่งต่อรุ่นลูกหลานของเราสืบไป
ตารางแสดงชุดเคบาย่าชนิดต่างๆ
ประเภท | โครงสร้าง | เนื้อผ้า | สี | งานปัก | เครื่องประดับและธรรมเนียม |
ชุดครุยยาว ครุยยาว (ตึ่งช้า หรือ Baju Panjang) | เหนือชายผ้าปาเต๊ะ ประมาณ ๑ คืบ ไม่เข้ารูป คอรูปตัววี ไม่มีปก แขนยาวเรียวสอบถึงข้อมือ เปิดด้านหน้า ไม่มีกระดุม ส่วนใหญ่นิยม สวมเสื้อตัวในเป็นเสื้อคอตั้ง | ผ้าฝ้าย พิมพ์ลาย จาก อินโดนีเชีย ผ้าฝ้ายพื้น | แดงเลือดหมู น้ำตาลอิฐ ดำ | โก่ตั้งแม่ลูก แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น ต่างหูหัวชุม/หางหงส์ กำไลข้อมือ กำไลข้อเท้า ทรงผมชักอีโบย มงกุฎลูกปัด หรือมาลัยดอกไม้ (ใส่หรือไม่ใส่ก็ได้) ปิ่นปักผม นิยมถือ หรือเหน็บผ้าเช็ดหน้า | |
ผ้าฝ้าย ลายสก๊อต ผ้าแพร | หลากสี | ||||
ผ้าป่านรูเบีย (ออแกนดี้) หรือ ผ้าเนื้อบาง | ปักด้วยเส้นฝ้ายเป็นรูปสัตว์ หรือ ดอกไม้เล็ก ๆ | ||||
เสื้อคอตั้ง | เสื้อยาวถึงสะโพกบน ผ่าหน้า เจาะรังกระดุม ด้านหน้า ไม่เข้ารูป คอเสื้อสูงประมาณ ๕ เซนติเมตร มีกระเป้าใบใหญ่ สองข้าง มีแขนสองแบบคือ ๑. แขนจีบลักษณะ เป็นแขนยาวจรดข้อมือ รวบจีบ ๒. แขนทรงกระบอก | ผ้าฝ้าย ผ้าป่านรูเบีย หรือ ผ้าเนื้อบาง) (ออแกนดี้ | หลากสี | ชายเสื้อ นิยม cutwork หรือ ประดับลูกไม้ | สร้อยคอห้อยจี้ปิ่นตั้ง/ จี้ต้น/จี้หั่วหนา/จี้ทรงอื่นอื่น ๆ กิ่มตู้น (กระดุมเหรียญทอง) หรือกระดุมอื่น ๆ สร้อยข้อมือ แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น ปิ่นปักผม ต่างหูหัวชุม/ดอกพิกุล/หางหงส์ เข็มขัดทอง เงิน นาก (ไม่นิยมติดเข็มกลัด) |
เสื้อคอกลม (เสื้ออาจ้อ) | เสื้อคอกลม ยาวถึง สะโพกบน ผ่าหน้า เจาะรังกระดุมด้านหน้า แขนสามส่วน (คลุมถึงข้อศอก) หรือสี่ส่วน (เลยศอก) มีกระเป๋าใบใหญ่ สองข้าง ไม่เข้ารูป | ผ้าผ้าย ผ้าป้านรูเบีย หรือ ผ้าเนื้อบาง) (ออแกนดี้ | หลากสี | บ้างประดับด้วย ริบบิ้นลูกไม้ | สร้อยคอห้อยจี้ กิ่มต้น (กระคุมเหรียญทอง) หรือกระดุมอื่น ๆ สร้อยข้อมือ แหวน ปิ่นปักผม ต่างหู เข็มขัดทอง เงิน นาก (ในอดีตนิยมสำหรับสตรีสูงอายุ ปัจจุบันใส่ได้ทุกวัย) |
เคบาย่า (ปั่วตึ่งเด่/เสื้อย่าหยา) เคบาย่าลินดา (ลันด๊า) (Renda ภาษาสเปน แปลว่า ลูกไม้) | เสื้อคอแหลม ผ่าหน้า ตลอดชายเสื้อ ด้านหน้าแหลม ด้านหลังคลุม สะโพกบน เสื้อขนานลำตัว ไม่เข้ารูป แขนยาว | (ออแกนดี้ ผ้าป่านรูเบีย หรือ ผ้าเนื้อบาง) ผ้าต๋วน ผ้าแพร | หลากสี | ประดับชายเสื้อ และปลายแขน ด้วยริบบิ้นลูกไม้ | โก่สั้งแม่ลูก หรือเข็มกลัดชุดสามตัว (โก่สั้งหลั่นไต๋) รูปทรงต่าง ๆ หรือปิ่นตั้ง สร้อยคอ หรือหลั่นเต่ป้าย ต่างหูหัวชุม/ดอกพิกุล/หางหงส์/ระย้า กำไลข้อมือ กำไลข้อเท้า แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น เข็มขัดทอง เงิน นาก |
เคบาย่าบีกู | เสื้อคอแหลม ผ่าหน้า ตลอดชายเสื้อด้าน หน้าแหลม ด้านหลัง คลุมสะโพกบน เข้ารูป แขนยาว | ผ้าป่านรูเบีย (ออแกนดี้ หรือ ผ้าเนื้อบาง) | หลากสี | สาบเสื้อ ริมชายเสื้อ และแขนปักฉลุ เล็ก ๆ (cutwork) นิยมลายโค้งเว้า หรือลาย หอยแครง | เข็มกลัดชุดสามตัว (โก่สั้งหลั่นไต๋) รูปทรงต่าง ๆ ปิ่นตั้ง (ไม่นิยมใส่แม่ลูก) สร้อยคอ หรือหลั่นเต่ป้าย ต่างหูหัวชุม/ดอกพิกุล/หางหงส์/ระย้า กำไลข้อมือ กำไลข้อเท้า แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น เข็มขัดทอง เงิน นาก |
เคบาย่าซูแลม | เสื้อคอแหลม ผ่าหน้า ตลอดชายเสื้อด้านหน้า แหลม ด้านหลังคลุม สะโพกบน เข้ารูป แขนยาวเรียว เข้ารูปทรง ชายเสื้อด้านหน้าและ ด้านหลังต่างกัน ประมาณ ๗ นิ้ว | ผ้าบ้านรูเบีย (ออแกนดี้ หรือ ผ้าเนื้อบาง) | หลากสี | ชายเสื้อ สาบเสื้อ และปลายแขน ปักฉลุลวดลาย ที่วิจิตรซับซ้อน (นิยมปัก ลวดลาย เป็นแนว สามเหลี่ยม บริเวณชายเสื้อ ด้านหน้าทั้ง สองข้าง และด้านหลัง) | เข็มกลัดชุดสามตัว (โก่สั้งหลั่นได้) รูปทรงต่าง ๆ ปิ่นตั้ง สร้อยคอ หลั่นเต่ป้าย ต่างหูหัวชุม/ดอกพิกุล/หางหงส์/ระย้า กำไลข้อมือ กำไลข้อเท้า แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น ๆ เข็มขัดทอง เงิน นาก |
ลูกไม้ (ภาคใต้ประเทศไทย หลัง WWII) ลูกไม้ต่อดอก | เสื้อคอวี คอสี่เหลี่ยม หรือคอกลม ยาวระดับ สะโพกบน แขนสั้น หรือสามส่วน เข้ารูป ตัวเสื้อผ่าหน้า ติดกระดุมแป๊ก หรือเป็นเสื้อสวม ชุดนี้ ขึ้นกับความแพง ของลูกไม้ จึงมีราคา แตกต่างกันมาก | ผ้าลูกไม้ | หลากสี | ดอกลูกไม้ เย็บด้วยมือใช้วิธี การสอยประกบ ไม่มีตะเข็บ | สร้อยคอห้อยจี้ปินตั้ง/ จี้กิ่มต้น/จี้ทั่วหนา/จี้ทรงอื่นๆ สร้อยข้อมือ แหวนบาเย๊ะและแหวนทรงอื่น ดัดผมแบบสากล หรือตามเหมาะสม ต่างหูหัวชุม/หางหงส์ เข็มขัดทอง เงิน นาก |